Ξημερώνει η μέρα της αναχώρησή μας από την Αρμενία. Μια χώρα που νιώσαμε τόσο οικεία… Μια χώρα που όλοι μας έχουμε να πούμε τα καλύτερα… Αφήνουμε την πόλη του Gyumri, περιπλανώμενοι σε κάποιους από τους κεντρικούς δρόμους που διασχίζουν το ιστορικό κέντρο της. Μεγάλα και επιβλητικά κτίρια, με εξαιρετικές προσόψεις στολίζουν την λεωφόρο Garegin Njdeh, τον πιο γνωστό δρόμο της πόλης. Στα συγκεκριμένα οικήματα –όπως και στα περισσότερα- ως οικοδομικό υλικό έχει χρησιμοποιηθεί η ντόπια πέτρα, με το χαρακτηριστικό κόκκινο ή μαύρο χρώμα, που προέρχεται από ηφαιστειακή τέφρα. Ανάμεσα τους και αρκετά γκρεμισμένα κτίρια, απομεινάρια του μεγάλου σεισμού του 1988.
Τα σύνορα απέχουν από το Gyumri γύρω στα 50χλμ, λίγο μετά το ακριτικό χωριό Bavra. Η διαδρομή διασχίζει ένα οροπέδιο που ξεκινάει από τα 1500μ και φτάνει στα 2150μ. Οι άνετες στροφές κάνουν την οδήγησή μας ευχάριστη. Τα μικρά χωριά που συναντάμε έχουν να επιδείξουν ως κύρια δραστηριότητά τους την κτηνοτροφία. Το γεγονός πως σε κανένα από αυτά δεν υπάρχει βενζινάδικο, ίσως να αντιπροσωπεύει το επίπεδο ανάπτυξης της περιοχής. Για εμάς –πάντως- αποτελεί την αιτία που τελικά έμεινε στα χέρια μας αρμενικό συνάλλαγμα…
Μόλις περνάμε την Bavra, βρισκόμαστε στον συνοριακό σταθμό, που πραγματοποιούνται εργασίες ανακατασκευής. Ο συγκεκριμένος σταθμός είναι ο δυτικότερος της Αρμενίας και αποτελεί την συντομότερη διαδρομή, για όσους επιθυμούν να εισέλθουν στην Τουρκία. Θα χρειαστεί να διανύσουμε περί τα 70χλμ εντός της Γεωργίας, μέχρι να φτάσουμε στο ανατολικότερο γεωργιανό-τουρκικό συνοριακό φυλάκιο, δίπλα στην λίμνη Kartsakhi. Τουλάχιστον έτσι νομίζουμε... Περνάμε τα σύνορα, που βρίσκονται σε υψόμετρο 2150μ, χωρίς καθυστερήσεις και ταλαιπωρία. Ίσως να έχει να κάνει με το γεγονός πως δεν είναι και πολύ γνωστά άρα έχουν ελάχιστη κίνηση.
Ξανά λοιπόν επί γεωργιανού εδάφους όπου για μια ακόμα φορά βρισκόμαστε σε ένα μεγάλο οροπέδιο. Στην πορεία μας συναντάμε την λίμνη Madatapa και μια μεγαλύτερη την Khanchali, που σου δίνουν την αίσθηση πως πρόκειται περισσότερο για υδροβιότοπους. Ο δρόμος είναι σε πολύ καλή κατάσταση, αν και δεν είναι φαρδύς. Ελάχιστα είναι τα χωριά που βρίσκουμε στην πορεία μας, μέχρι την κωμόπολη Akhalkalaki (40χλμ), στην είσοδο της οποίας συναντάμε την διασταύρωση με σήμανση για «Turkish borders». Η διαδρομή μέχρι τα σύνορα είναι μαγευτική. Σχεδόν ερημική –από άποψη κίνησης- διασχίζει μια περιοχή με ποώδη βλάστηση που εναλλάσσεται με συστάδες δέντρων, κυρίως ελάτων και πεύκων. Πραγματικά απολαυστική.
Περίπου 30χλμ παρακάτω, εμφανίζεται μπροστά μας η λίμνη Kartsakhi, η οποία κατά το ήμισυ ανήκει στην Γεωργία και το υπόλοιπο στην γειτονική Τουρκία. Το μέγεθός της είναι λίγο μικρότερο από αυτό της λίμνης της Καστοριάς, ενώ το πιο εντυπωσιακό της στοιχείο είναι πως βρίσκεται σε υψόμετρο 1800μ. Κοντά στις όχθες της, βρίσκονται οι εγκαταστάσεις του συνοριακού σταθμού. Πλησιάζουμε λοιπόν τα σύνορα, αλλά μια κλειστή μπάρα σταματά τα σχέδια μας. Ένας φύλακας εμφανίζεται από ένα παρακείμενο κτήριο και μας ρωτάει που θέλουμε να πάμε. Λες και δεν είναι προφανές… «Τουρκία» του λέμε και με τη σειρά του μας ενημερώνει πως τα σύνορα δεν λειτουργούν λόγω ανακαίνισης! Τι και αν διαμαρτυρόμαστε ότι οι πινακίδες που συναντήσαμε 30χλμ. νωρίτερα μας έστειλαν από εδώ, αυτός ακάθεκτος... Στου κουφού την πόρτα όσο θέλεις βρόντα που λέει και η λαϊκή ρήση.
Η αλήθεια είναι πως γνωρίζαμε ότι η διέλευση μέσω του συγκεκριμένου συνοριακού σταθμού δεν ήταν εξασφαλισμένη. Είναι «ψιλοφρέσκος» σταθμός και αναφορές για διέλευση δεν είχαμε βρει πουθενά. Αλλά οι τεράστιες ολοκαίνουργιες πινακίδες που συναντήσαμε στο Akhalkalaki μας έκαναν να πιστέψουμε ότι τα σύνορα έχουν ανοίξει.
Προχωράμε λοιπόν στο επόμενο πλάνο μας: θα επιστρέψουμε στο Akhalkalaki (35χλμ) και στην συνέχεια θα κατευθυνθούμε προς το Akhaltsikhe (75χλμ), όπου 25χλμ μακριά βρίσκονται τα σύνορα από τα οποία είχαμε εισέλθει στην Γεωργία πριν 12 μέρες. Το μεγαλύτερο όμως ξενέρωμα είναι πως με αυτό το πλάνο χάνουμε την ευκαιρία να περιπλανηθούμε στις ορεινές διαδρομές της Τουρκίας, περιμετρικά της λίμνης Cildir. Παίρνουμε λοιπόν τον δρόμο της επιστροφής προς το Akhalkalaki. Πλέον έχουν προστεθεί επιπλέον χιλιόμετρα στην συγκεκριμένη μέρα και θα πρέπει να είμαστε πιο φειδωλοί με τον χρόνο, καθώς θέλουμε να προλάβουμε να επισκεφτούμε και τον αρχαιολογικό χώρο της Ani. Παρόλα αυτά, μια στάση για ένα αυτοσχέδιο καφεδάκι και μερικά μπισκότα είναι απαραίτητη... Έτσι λοιπόν, μερικά χιλιόμετρα παραπέρα, σε μια μακρόστενη συστάδα δέντρων, σταματάμε για να απολαύσουμε το καφεδάκι μας, ξαπλωμένοι στις πευκοβελόνες και στην σκιά των ψηλών πεύκων, στα 1860μ υψόμετρο.
Ξανά στο δρόμο και κεφάλια κάτω και μετά από περίπου 100χλμ., γνωστής για εμάς διαδρομής, φτάνουμε στα τουρκικά σύνορα του Turkgozu, με μια ενδιάμεση στάση για ανεφοδιασμό στο Akhaltsikhe. Στα σύνορα οι διαδικασίες, και στις 2 πλευρές, είναι και πάλι απλές και σύντομες. Οι υπάλληλοι φιλικοί και με διάθεση να εξυπηρετήσουν και, μάλιστα, στο τουρκικό φυλάκιο η υπάλληλος κερνάει από μια χούφτα φρέσκα φιστίκια τον καθένα μας. Μας εύχονται «gule-gule» (στο καλό) και κάπως έτσι μπαίνουμε στην Τουρκία, για δεύτερη φορά σε αυτό ταξίδι.
Ακολουθούμε την διαδρομή για Damal, οδηγώντας στην ορεινή και ταυτόχρονα μαγευτική περιοχή, που έχουμε ήδη επισκεφτεί ερχόμενοι προς την Γεωργία. Κάνουμε μια ολιγόλεπτη στάση για ξεμούδιασμα στο σημείο του περάσματος Ilgardagi Gecidi στα 2550μ, χαζεύοντας την θέα. Ο καιρός δεν είναι μαζί μας. Έχει μαυρίσει για τα καλά και σύντομα μας αναγκάζει να φορέσουμε αδιάβροχα. Ευτυχώς όμως η βροχή δεν κρατάει πολύ και η έντασή της είναι μικρή. Μετά την διασταύρωση για Ardahan, συνεχίζουμε ευθεία με κατεύθυνση το Kars, που απέχει 70χλμ. Ο δρόμος γίνεται πιο άνετος και με ελάχιστη κίνηση, πράγμα που μας κάνει να κινούμαστε πιο γρήγορα.
Κατά τις 5.30μμ φτάνουμε λίγο πριν το Kars, που βρίσκεται η διασταύρωση για τον αρχαιολογικό χώρο της πόλης Ani (40χλμ). Αν και είναι πιθανό να συναντήσουμε κακοκαιρία προς αυτή την κατεύθυνση και επίσης κατά την επιστροφή μας θα έχει ήδη σκοτεινιάσει, κοιταζόμαστε μέσα από τα κράνη και παίρνουμε γρήγορα την απόφαση γνέφοντας καταφατικά καθώς όλοι θέλουμε να δούμε τον συγκεκριμένο αρχαιολογικό χώρο. Ακολουθώντας, πλέον, μια εύκολη διαδρομή με ανατολική πορεία, βρισκόμαστε στην επιβλητική πύλη της αρχαίας πόλης, η οποία βρίσκεται ακριβώς δίπλα στην συνοριακή γραμμή Τουρκίας-Αρμενίας.
Ο αρχαιολογικός χώρος της Ani, πριν μερικά χρόνια, ήταν επισκέψιμος μόνο με ειδική άδεια που έπαιρνε κάποιος από την τοπική τουρκική αστυνομία, καθότι βρισκόταν σε στρατικοποιημένη περιοχή. Πλέον, όμως, είναι ανοιχτός για το κοινό και μάλιστα αποτελεί έναν από τους γνωστότερους αρχαιολογικούς χώρους της χώρας. Η πόλη στην αρχαιότητα αποτελούσε την πρωτεύουσα της Αρμενίας και ήταν χτισμένη κατά μήκος του ποταμού Akhurian (η αρμενική ονομασία του Arpa), και ήταν γνωστή ως "Η πόλη των 1000 + 1 εκκλησιών". Ιδρύθηκε πριν από 1.600 χρόνια και η θέση της την έκανε σύντομα διάσημη καθώς βρισκόταν στο σταυροδρόμι πολλών εμπορικών δρόμων. Αυτό είχε ως συνέπεια την γρήγορη ανάπτυξή της, ώστε να φτάσει τον 11ο αιώνα να είναι μια οχυρωμένη πόλη, στην οποία κατοικούσαν πάνω από 100.000 κάτοικοι. Στο πέρασμα των αιώνων αποτέλεσε στόχο πολλών κατακτητών, όπως των Βυζαντινών, Οθωμανών Τούρκων, Αρμενίων, Κούρδων, Γεωργιανών, Ρώσων...
Μετά το 1300 μ.Χ., το Ani γνώρισε μια απότομη πτώση και εγκαταλείφθηκε πλήρως από το 1700 μ.Χ. και έπειτα. Τον 19ο αιώνα είχε μια μικρή περίοδο ακμής, όπου ο 1ος Παγκόσμιος Πόλεμος έθεσε το ιστορικό της τέλος, σε συνδυασμό με τα μετέπειτα γεγονότα μεταξύ Αρμενίων-Τούρκων. Εξαιτίας του γεγονότος, πως για μεγάλη περίοδο, αποτέλεσε στρατικοποιημένη περιοχή, αποτελώντας, ουσιαστικά, «γκρίζα ζώνη» μεταξύ Τούρκων και Αρμενίων, η πόλη αφέθηκε στην τύχη της. Τα ερείπια κατέρρευσαν στα χέρια των διαφόρων πλιατσικολόγων και βανδάλων, αλλά και «άστοχων» αρχαιολογικών επεμβάσεων.
Αφού πληρώνουμε το εισιτήριο εισόδου (5,50€, με ωράριο μέχρι τις 7μμ), μπαίνουμε μέσω της επιβλητικής πύλης εντός των γιγάντιων τειχών, τα οποία είναι επενδυμένα με βράχους από βασάλτη. Περιπλανόμαστε στα βασικά αξιοθέατα: την Εκκλησία του Αγίου Γρηγορίου, την Εκκλησία του Σωτήρα καθώς και τον εντυπωσιακό Καθεδρικό του Ani, στον οποίον όμως γίνονται έργα συντήρησης. Από ψηλά μπορούμε να απολαύσουμε την θέα του «φιδωτού» ποταμού Arpa, που σηματοδοτεί τα όρια των δύο κρατών, αλλά και τα ερείπια της παλιάς γέφυρας. Ο ήλιος έχει αρχίσει να δύει, χαρίζοντας τα καλύτερα χρώματά του στα πέτρινα ερείπια του Ani. Το σκηνικό είναι ιδιαίτερα γοητευτικό αλλά και νοσταλγικό...
Κατά την διάρκεια της περιπλάνησής μας στον χώρο, έχουμε την ευκαιρία για μια σύντομη κουβέντα με έναν μοτοσικλετιστή που συναντάμε τυχαία. Ο Gigi είναι Ιταλός, με καταγωγή το Bari, ο οποίος ταξίδεψε από το Μιλάνο στο Ναύπλιο για να παραβρεθεί σε έναν γάμο. Στην συνέχεια ξεκίνησε ένα ταξίδι στην Τουρκία με σκοπό να φτάσει στην Γεωργία και την Αρμενία.
Την ώρα που συναντιόμαστε, ο Gigi τελειώνει την επίσκεψή του στον αρχαιολογικό χώρο και κατευθύνεται προς το χώρο που έχουμε παρκάρει τις μοτοσυκλέτες μας. Το πλάνο του είναι μετά την Ani, να συνεχίσει προς τα γεωργιανά σύνορα και να διανυκτερεύσει οπουδήποτε βρει. Τον ενημερώνουμε, όμως, πως η περιοχή είναι σχετικά αραιοκατοικημένη και ότι στα ελάχιστα χωριά δεν υπάρχει τουριστική υποδομή. Επομένως, κατάλυμα θα βρει σίγουρα μόνο στην γεωργιανή πόλη Akhaltsikhe. Του αντιπροτείνουμε, λοιπόν, να διανυκτερεύσει στο κοντινό Kars και αν επιθυμεί να έρθει μαζί μας. Μας ευχαριστεί λέγοντας πως θα το σκεφτεί και κατευθύνεται προς το πάρκινγκ, ενώ εμείς συνεχίζουμε την επίσκεψή μας.
Τελειώνοντας την επίσκεψη, ο ήλιος έχει δύσει... Ο καιρός έχει αγριέψει και προς το Kars ο ουρανός είναι πολύ φορτωμένος. Φτάνοντας στο πάρκινγκ, βρίσκουμε τον Gigi ο οποίος έχει αποφασίσει να μας ακολουθήσει στο Kars.
Ο Στέλιος ανοίγει το GPS και τσεκάρει να βρει το ξενοδοχείο που είχαμε σημειώσει από το ίντερνετ. Το πρώτο πράγμα που του δείχνει είναι το χτεσινοβράδινο ξενοδοχείο, το οποίο απέχει μόλις 33 χιλιόμετρα -σε ευθεία- από το σημείο που στεκόμαστε, ενώ εμείς χρειάστηκε να διανύσουμε περίπου 430χλμ για να φτάσουμε έως εδώ. Τι λυπηρό, ότι κάποιες γραμμές στο χάρτη αντί να ενώνουν περιοχές, τις κάνουν να απέχουν εκατοντάδες χιλιόμετρα. Φοράμε και πάλι τα αδιάβροχα και ξεκινάμε προς τον τελευταίο προορισμό της συγκεκριμένης μέρας...
Η πόλη του Kars είναι μια από τις πιο απομακρυσμένες ακριτικές πόλεις της Τουρκίας. «Kar» στα τουρκικά σημαίνει «χιόνι», υποδηλώνοντας έτσι πως οι χειμώνες στην περιοχή είναι δύσκολοι. Φτάνοντας λοιπόν στο Kars, κατευθυνόμαστε προς το κέντρο, όπου βρίσκεται το ξενοδοχείο που είχαμε βρει στο ίντερνετ. Δεν έχει κίνηση καθώς η ώρα είναι κοντά 9μμ και τα περισσότερα μαγαζιά έχουν κλείσει ή είναι στην διαδικασία κλεισίματος.
Το ξενοδοχείο Kent Ani είναι ένα μικρό ανακαινισμένο ξενοδοχείο στο κέντρο της εμπορικής γειτονιάς της πόλης. Ρωτάμε για δωμάτιο και προτείνουμε στον Gigi αν θέλει να μοιραστεί μαζί μας ένα 4κλινο. Δέχεται αμέσως, δίνοντάς μας την εντύπωση πως χαίρεται που τον συμπεριλαμβάνουμε στην απόφασή μας. Πως αλλιώς θα μπορούσε να γίνει άλλωστε; Οι εξυπηρετικοί υπάλληλοι προσπαθούν να βολέψουν τις μοτοσυκλέτες, στο πεζοδρόμιο, ακριβώς μπροστά στο ξενοδοχείο, καθησυχάζοντάς μας, πως ο χώρος παρακολουθείται από κάμερες όλη την νύχτα. Τα δωμάτια είναι πολύ μικρά αλλά καθαρά με μοντέρνα διακόσμηση. Η άνεση είναι το τελευταίο πράγμα που μας ενδιαφέρει αυτή την ώρα. Κάνουμε ένα γρήγορο ντουζ και ξεκινάμε για να βρούμε κάπου να φάμε.
Τελικά η εύρεση τροφής αποδεικνύεται δύσκολη υπόθεση. Μετά από αρκετή ώρα, καταφέρνουμε να βρούμε, τυχαία, ένα εστιατόριο που διανυκτέρευε σαν πατσατζίδικο. Πέρα από σούπες, έχει και ψητά, οπότε βολευόμαστε μια χαρά. Όπως είναι φυσικό η συζήτηση κινείται μεταξύ Ιταλίας-Ελλάδας-Τουρκίας…
Επιστρέφουμε στο ξενοδοχείο όπου η κουβέντα συνεχίζεται... Βγάζουμε χάρτες και αρχίζουμε να συζητάμε για τις διαδρομές που είχαμε οδηγήσει σε Γεωργία και Αρμενία, τις χώρες δηλαδή που θέλει να επισκεφτεί ο Gigi στην συνέχεια. Το αστείο είναι πως ενώ αρχικά δεν είχε ούτε ένα χάρτη μαζί του, βρέθηκε να έχει χάρτες με σημειωμένες διαδρομές και αξιοθέατα! Μόλις του είπαμε να τους κρατήσει, μας ευχαρίστησε 100 φορές... Είναι οι στιγμές που νιώθεις το μεγαλείο του μοτοσυκλετισμού... Είναι οι στιγμές που νιώθεις πως ανακαλύπτεις την ουσία του ταξιδιού, την ουσία της ζωής...
